रक्षा सहयोग भारत-तान्जानिया सम्बन्धको प्रमुख आधारस्तम्भको रूपमा उदाएको छ।
भारत र तान्जानियाबीचको संयुक्त रक्षा सहकार्यलाई सुदृढ बनाउने उद्देश्यले गोआमा मंगलबार तेस्रो भारत-तान्जानिया संयुक्त रक्षा सहकार्य समिति बैठक सम्पन्न भएको छ। यो बैठकले दुवै राष्ट्रका बीचको रक्षा सम्बन्धलाई थप बलियो बनाउन नयाँ कदम अघि बढाएको छ।

बैठकमा दुवै देशले आपसी सहकार्यलाई सशक्त बनाउने, समुद्री सहयोगलाई सुदृढ पार्ने र रक्षा सेवा र उद्योगका क्षेत्रमा सहकार्यलाई प्रवर्द्धन गर्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन्।

भारतीय प्रतिनिधिमण्डलको नेतृत्व गर्दै जोइन्ट सचिव अमिताभ प्रसादले बैठकमा भाग लिए, जसमा भारतीय रक्षा मन्त्रालय र सशस्त्र बलका उच्च अधिकारीहरूको सहभागिता थियो। तान्जानियाको प्रतिनिधिमण्डलको नेतृत्व स्थल सेनाका कमाण्डर मेजर जनरल फादिल ओमारी नोन्डोले गरे। साथै, भारतका तान्जानिया उच्चायुक्त बिश्वदीप दे पनि बैठकमा उपस्थित थिए।

संयुक्त रक्षा सहकार्य समिति बैठकका प्रमुख नतिजा

संयुक्त रक्षा सहकार्य समिति बैठक दुवै राष्ट्रका लागि गत छलफल र सम्झौताका प्रगति समीक्षा गर्ने र नयाँ क्षेत्रहरूमा सहकार्यका अवसरहरू पहिचान गर्ने महत्त्वपूर्ण मञ्च हो।

 यस वर्षको बैठकमा छलफल भएका प्रमुख विषयहरूमा समावेश छन्:
प्रशिक्षण साझेदारी: भारत र तान्जानियाले उनीहरूको मौजुदा क्षमता निर्माण पहलहरूमा आधारित गर्दै प्रशिक्षण कार्यक्रमहरूलाई विस्तार गर्ने सहमति जनाएका छन्।

सेवा-देखि-सेवा सहकार्य: दुवै देशका सशस्त्र बल बीचको सहकार्यलाई प्रवर्द्धन गर्दै तालमेल र अन्तरसंयोजकतामा सुधार गर्ने विषयमा ध्यान दिइयो।

समुद्री सुरक्षा र सहकार्य: दुवै राष्ट्रको भारतीय महासागरमा रणनीतिक चासोका कारण समुद्री सुरक्षा प्रमुख एजेन्डा रह्यो। बैठकले सामुद्रिक अपरेशन्स र जलमापनी सहयोगमा सहकार्यलाई गहिरो बनाउन छलफल गर्यो।

रक्षा उद्योग साझेदारी: भारतको बढ्दो रक्षा उत्पादन क्षमतासँगै, बैठकले रक्षा उत्पादन, प्रविधि हस्तान्तरण र संयुक्त उद्यमका लागि सहकार्यका अवसरहरू अन्वेषण गर्यो।

संयुक्त रक्षा सहकार्य समिति  संलग्नताहरू अन्तर्गत, तान्जानिया प्रतिनिधिमण्डललाई गोआका प्रमुख रक्षा सुविधाहरूको भ्रमण गरिनेछ:

• गोआ शिपयार्ड लिमिटेड: यहाँ तान्जानिया प्रतिनिधिहरूलाई भारतीय जहाज निर्माण र बन्दरगाह विकासमा भएका प्राविधिक प्रगति र अनुभवहरूबारे जानकारी दिइनेछ।

• भारतीय नौसेना जहाज हन्सा: भारतीय सामुद्रिक विमानन अड्डामा तान्जानियाका अधिकारीहरूलाई समुद्री रक्षा अपरेशन्स र प्रविधिको बारेमा जानकारी दिइनेछ।

• नेशनल इन्स्टिट्युट अफ हाइड्रोग्राफी: यो प्रमुख जलमापनी संस्थानको भ्रमणले भारतको समुद्री नक्शा निर्माण क्षमताहरूको प्रदर्शन गर्नेछ, जुन भारतीय महासागरमा सुरक्षित र प्रभावकारी नेविगेशनका लागि महत्त्वपूर्ण छ।

रक्षा सहकार्यको रोडम्याप
अक्टोबर २०२३ मा भारत र तान्जानियाले आफ्नो सम्बन्धलाई 'स्ट्रैटेजिक पार्टनरशिप' को स्तरमा उन्नत गर्दै रक्षा सहकार्यका लागि पाँच वर्षे रोडम्याप तय गरेका थिए।

 यस रोडम्यापले क्षमता निर्माण, प्रविधि साझेदारी र संयुक्त पहलहरूमा साझा उद्देश्यहरूको रेखांकित गरेको छ।

भारत र तान्जानियाबीच लामो समयदेखि साँस्कृतिक सम्बन्ध र आपसी समर्थन रहेको छ, जसले यस सहकार्यलाई बलियो बनाएको छ। रक्षा सहकार्य अब यस साझेदारीको मुख्य आधार बनेको छ, जसमा भारतले तान्जानियाका सशस्त्र बललाई प्रशिक्षण र क्षमता निर्माणमा योगदान पुर्याबएको छ।

तान्जानिया, पूर्व अफ्रिकामा भारतको प्रमुख साझेदारको रूपमा, भारतको अफ्रिकी महादेशसँगको पहुँचका लागि रणनीतिक महत्त्व राख्छ। सुधारिएका रक्षा सम्बन्धले केवल द्विपक्षीय सम्बन्धलाई सुदृढ बनाउने मात्र होइन, भारतीय महासागर क्षेत्रको स्थायित्व र सुरक्षा सुदृढ गर्नमा योगदान पुर्याउने अपेक्षा गरिएको छ।

दुवै राष्ट्रले आगामी दिनहरूमा साझा विकास र क्षेत्रीय स्थायित्वमा आफ्नो प्रतिबद्धता देखाउनेछन्, जसले उनीहरूको साझेदारीलाई अझ बलियो बनाउनेछ।