भारतले इन्डो-प्यासिफिक क्षेत्रमा स्वच्छ ऊर्जा अपनाउन प्रवर्द्धन गर्न महत्वपूर्ण कदम चालेको छ।
भारतले विदेश मन्त्रालय र अन्तर्राष्ट्रिय सौर्य गठबन्धन  बीच परियोजना कार्यान्वयन सम्झौतामा हस्ताक्षर गर्दै इन्डो-प्यासिफिक क्षेत्रको स्वच्छ उर्जा पहलमा महत्त्वपूर्ण कदम अघि बढाएको छ।

यो पहल क्वाड जलवायु कार्य समूहको एजेन्डा अन्तर्गत रहेको छ र यसको उद्देश्य फिजी, कोमोरस, मडागास्कर, र सेशेल्स जस्ता देशहरूमा सौर्य उर्जा परियोजनाहरू कार्यान्वयन गर्ने हो। यसले ऊर्जा चुनौतीहरूको समाधान गर्न र दिगो विकासलाई समर्थन गर्ने लक्ष्य राखेको छ।

सम्झौतामा २०२४ को नोभेम्बर २६ मा हस्ताक्षर गरिएको थियो र यो २०२४ को सेप्टेम्बर २१ मा अमेरिकाको डेलावेयरमा भएको क्वाड नेताहरूको सम्मेलनमा जारी गरिएको विलमिङटन घोषणासँग मेल खान्छ।

क्वाडका जलवायु संकल्पहरूको समर्थन
विलमिङटन घोषणामा भारत, संयुक्त राज्य अमेरिका, जापान र अष्ट्रेलिया जस्ता क्वाड सदस्य राष्ट्रहरूले स्वच्छ उर्जामा लगानी गर्न र निजी क्षेत्रको संलग्नता प्रोत्साहित गर्न प्रतिबद्धता जनाएका थिए। यस सम्झौताले क्वाडका देशहरूको सहकार्यलाई साकार पार्नका लागि स्वच्छ उर्जा आपूर्ति श्रृंखलाहरू निर्माण गर्ने लक्ष्य राखेको छ।

भारतले यस पहलमा इन्डो-प्यासिफिक क्षेत्रका चार राष्ट्रहरूमा सौर्य उर्जा परियोजनाहरूको लागि २ मिलियन अमेरिकी डलरको लगानी गर्ने वचन दिएको छ। यस लगानीमार्फत, यसले निम्नलिखित समाधानहरू विकास गर्नेछ:

ठूलो कूल स्टोरेज प्रणालीहरू: कृषि उत्पादनहरूको नष्ट हुने समस्या कम गर्न सौर्य पावरको प्रयोग गरेर भण्डारण सुविधा।

स्वास्थ्य केन्द्रहरूको सौर्यकरण: ठाउँमा आधारित रिड पावर ग्रिडको अभाव भएका क्षेत्रहरूमा स्वास्थ्य सेवा उपलब्ध गराउने ऊर्जा आपूर्ति।

सौर्य जल पम्पिङ सिस्टमहरू: साना ग्रिडहरूको अभाव भएका ठाउँमा सिँचाइ सुविधा सुधार्ने।

ऊर्जा समानता र आर्थिक विकास
दिगो र नवीकरणीय ऊर्जा प्रणालीहरूका लागि प्रवृत्तिलाई प्रोत्साहित गर्नको लागि यस साझेदारीले ऊर्जा असमानता समाधान गर्ने लक्ष्य राख्दछ। यस पहलले यी राष्ट्रहरूको ऊर्जा सुरक्षा, कृषि विकास र जीवनस्तरमा सुधार ल्याउने अपेक्षा गरिएको छ।

क्वाडका जलवायु लक्षहरूको सन्दर्भमा, यस सम्झौताले स्वच्छ उर्जा प्रौद्योगिकीको क्षेत्रमा भारतको नेतृत्वलाई प्रकट गर्दै, इन्डो-प्यासिफिक क्षेत्रका लागि स्थिर, दिगो र समावेशी विकास सुनिश्चित गर्ने उपायहरूको विकास गर्ने उद्देश्य राख्दछ।

अन्तर्राष्ट्रिय सौर्य गठबन्धनको भूमिका र यसका परिणामहरू
अन्तर्राष्ट्रिय सौर्य गठबन्धन, जो यस परियोजनाको कार्यान्वयन एजेन्सीको रूपमा कार्य गर्दैछ, यस क्षेत्रका राष्ट्रहरूसँग मिलेर स्थानीय आवश्यकताहरूलाई सम्बोधन गर्ने उपयुक्त सौर्य उर्जा परियोजनाहरू तयार गर्नेछ। यसका माध्यमबाट, तान्जानिया र अन्य राष्ट्रहरूलाई अन्तर्राष्ट्रिय उर्जा सामर्थ्य प्रोत्साहन, रोजगार सिर्जना, र जलवायु परिवर्तनसँग जुझ्नका लागि उपयुक्त माध्यम प्रदान गर्नेछ।

यो सम्झौता भारतको जलवायु परिवर्तन र स्वच्छ उर्जा प्रवर्द्धनका दिशामा प्रतिबद्धताको संकेत हो।