नेपालका परराष्ट्रमन्त्री देउवालको भारत भ्रमणले दुई देशबीचको नियमित उच्च-स्तरीय आदानप्रदानको परम्परा जारी राख्छ।
भारतीय विदेशमन्त्री डॉ. एस. जयशङ्करले सोमबार (अगस्त १९, २०२४) नयाँ दिल्लीमा आफ्नो नेपाली समकक्षी अर्पण राना देवबासँगको भेटपछि नेपालको भारतलाई करिब १,००० मेगावाट बिजुली निर्यात गर्ने निर्णयलाई "नयाँ उपलब्धि" भनेका छन्। 

विदेशमन्त्री जयशङ्करका अनुसार, उनीहरूको वार्तामा ऊर्जा, व्यापार, जडान र पूर्वाधार विकास लगायतका विभिन्न क्षेत्रका सहकार्यलाई समेटिएको थियो। 

"नेपालको विदेशमन्त्री अर्पण राना देवबालाई उनको पहिलो आधिकारिक विदेश भ्रमणमा स्वागत गर्न पाउँदा खुशी छु। हामीले ऊर्जा, व्यापार, जडान र पूर्वाधार विकासमा द्विपक्षीय सहयोगको बहुपरकारी दृष्टिकोणमा छलफल गरेका छौँ। नेपालले भारतलाई करिब १,००० मेगावाट बिजुली निर्यात गर्ने कुरा खुशीको विषय हो," उनले सामाजिक संजाल एक्स (पूर्वको ट्विटर) मा लेखेका छन्। 

विदेशमन्त्री देवबाले, भारतीय सरकारले नेपालका १२ जलविद्युत परियोजनाबाट २५१ मेगावाट थप बिजुली निर्यातको अनुमति दिएकोमा धन्यवाद दिइन्, जसले कुल ९४१ मेगावाट पुगेको छ। उनले भविष्यमा ऊर्जा क्षेत्रको सहकार्यले अझ उच्च उचाइमा पुग्नेमा आत्मविश्वास व्यक्त गरिन्। 

"भारत सरकारलाई १२ जलविद्युत परियोजनाबाट २५१ मेगावाटको अतिरिक्त अनुमतिका लागि धन्यवाद। यसमा भारत सरकारले कुल  ९४१ मेगावाटको अनुमति दिएको छ। म विश्वास गर्छु कि भविष्यमा हाम्रो ऊर्जा क्षेत्रको सहकार्य अझ उच्च उचाइमा पुग्नेछ," उनले एक्समा लेखेकी छन्। 

विदेशमन्त्री देवबाले आफ्नो भेटलाई “उत्पादक” बताउँदै, आफ्नो भ्रमणले नेपाल र भारतबीचको शताब्दी पुरानो सम्बन्धलाई अझ मजबुत बनाउने आशा व्यक्त गरिन्। 

"नयाँ दिल्लीमा डॉ. जयशङ्करसँग उपयोगी बैठक भयो। हामीले द्विपक्षीय चासोका विषयहरू र आपसी सहयोगको विभिन्न पक्षमा छलफल गर्यौं। यो भ्रमणले नेपाल र भारतबीचको शताब्दी पुरानो सम्बन्धलाई अझ मजबुत बनाउनेमा विश्वास राख्छु," उनले एक्समा लेखेकी छन्। 

नियमित उच्च-स्तरीय आदानप्रदान

विदेशमन्त्री देवबाको भ्रमण भारतीय विदेश सचिव विक्रम मिष्रीको नेपालको पहिलो भ्रमणको एक हप्ता पछि आएको हो, जसमा उच्च-स्तरीय साक्षात्कारको श्रृंखला भएको थियो। 

मिष्रीले १२ अगस्ट २०२४ मा आफ्नो समकक्षी, विदेश सचिव सेव लम्सालसँग भेटेका थिए। दुवै पक्षले विभिन्न द्विपक्षीय पहल र विकास परियोजनाहरूको प्रगति समीक्षा गर्दै थप सहकार्यको अवसरहरूमा छलफल गरेका थिए। 

काठमाडौँमा रहँदा, विदेश सचिव मिष्रीले नेपालका विदेशमन्त्री अर्पण राना देवबा र राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेल र प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीसँग पनि भेटेका थिए। 

यस वर्षको सुरुमा, विदेशमन्त्री जयशङ्करले ७ जनवरी २०२३ मा काठमाडौँमा आयोजित ७औं भारत-नेपाल संयुक्त आयोग बैठकको लागि नेपाल भ्रमण गरेका थिए। 

भारत-नेपाल विकास साझेदारी

भारत र नेपाल बीचको द्विपक्षीय सहकार्य व्यापार, ऊर्जा, जलस्रोत, स्वास्थ्य र शिक्षा पूर्वाधार, र सांस्कृतिक आदानप्रदानमा फैलिएको छ। पछिल्ला वर्षहरूमा नेपालमा प्रमुख पूर्वाधार र जडान परियोजनाहरूमा निरन्तर गति देखिएको छ। 

२०१७ मा, भारतले २०१५ को भूकम्पले प्रभावित क्षेत्रहरूमा पुनर्निर्माणका लागि नेपाललाई १ अरब अमेरिकी डलरको वित्तीय सहायता प्रदान गर्ने प्रतिबद्धता जनायो।
 यसमा आवास, शिक्षा, स्वास्थ्य र धरोहरका लागि २५० मिलियन अमेरिकी डलरको अनुदान समावेश छ। बाँकी ७५० मिलियन अमेरिकी डलरलाई लाइन अफ क्रेडिटको रूपमा प्रदान गरिएको छ। 

त्यसको अतिरिक्त, भारत सरकारले २००३ देखि नेपालमा ५५१ उच्च प्रभाव सामुदायिक विकास सहयोगका परियोजनाहरू सञ्चालन गरेको छ, जसमा ४९० परियोजनाहरू पूरा भएका छन्। यी परियोजनाहरू ‘नेपाल-भारत विकास सहयोग’ पहलको हिस्सा हुन्।