भारतको ऊर्जा सुरक्षा मा महत्वपूर्ण भूमिका निर्वाह गर्दै, ओमानी द्रवीकृत प्राकृतिक ग्याँसको प्रमुख आपूर्तिकर्ता
भारत र ओमानी बीचको १३औं रणनीतिक परामर्शात्मक समूह बैठक ३ डिसेम्बर २०२४ मा नयाँ दिल्लीमा सम्पन्न भएको छ। यस बैठकको सहअध्यक्षता भारतका विदेश मन्त्रालयका सचिव अरुण कुमार चट्टर्जी र ओमानका विदेश मन्त्रालयका राजनीतिक मामिला उपसचिव शेख खलीफा अलहार्थीले गरेका थिए। यो बैठकले दुई राष्ट्रबीचको मजबूत द्विपक्षीय सम्बन्धलाई थप सुदृढ बनाएको छ।

बैठकका दौरान, दुबै पक्षले आफ्नो रणनीतिक साझेदारीका सबै पक्षहरूको समीक्षा गरे, जसमा राजनीतिक सहकार्य, व्यापार, ऊर्जा, रक्षा, र सांस्कृतिक आदानप्रदान समावेश छन्। उनीहरूले आपसी चासोका क्षेत्रीय र अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दाहरूमा पनि विचार विमर्श गरे। बैठकले अगामी रणनीतिक परामर्शात्मक समूह बैठक मस्कटमा बस्ने सहमति गर्दै समापन गरेको छ।

उदाउँदो क्षेत्रहरूमा सहकार्यको प्रवर्द्धन

भारत-ओमानी सम्बन्ध ५,००० वर्षभन्दा बढीको गहिरो ऐतिहासिक र सांस्कृतिक जडानमा आधारित छन्। १९५५ मा स्थापित औपचारिक कूटनीतिक सम्बन्ध २००८ मा रणनीतिक साझेदारीको रूपमा मान्यता प्राप्त भएको थियो। यो दीर्घकालीन साझेदारी १३औं रणनीतिक परामर्शात्मक समूह बैठकको क्रममा थप सुदृढ भएको छ, जहाँ पक्षहरूले उदाउँदो क्षेत्रहरूमा सहकार्यको नयाँ उपायहरूमा छलफल गरेका छन्।

मुख्य ध्यानका क्षेत्रहरूमा समावेश छन्:

• व्यापार र लगानी: दुबै पक्षले आर्थिक सम्बन्धलाई सुदृढ गर्न र नयाँ लगानी अवसरहरूको अन्वेषण गर्न आवश्यकताको पुन: पुष्टि गरे। ओमान पश्चिम एशियामा भारतको प्रमुख व्यापार साझेदार रहेको छ, र २०२३ मा द्विपक्षीय व्यापार १० अर्ब डलरभन्दा बढी पुग्यो।

• ऊर्जा सहकार्य: ओमान भारतको प्रमुख तरल प्राकृतिक ग्यास आपूर्तिकर्ता भएकोले ऊर्जा सुरक्षा क्षेत्रमा महत्त्वपूर्ण भूमिका निभाउँदै आएको छ। चर्चा गरियो कि नवीकरणीय ऊर्जा, हरियो हाइड्रोजन र सौर्य प्रविधिहरूमा सहकार्य बढाउने सम्भावनाहरू के छन्।

• रक्षा र समुद्री सुरक्षा: रक्षा साझेदारी भारत-ओमान सम्बन्धको एउटा मुख्य अंश रहन्छ। "नसीम अल बह्र" र "अल नगा" जस्ता संयुक्त सैन्य अभ्यासहरूले दुबै देशको सेनाको आपसी कार्यसम्पादनलाई सुदृढ बनाएको छ। भारतीय महासागर क्षेत्रमा समुद्री सुरक्षा पनि सहकार्यको एक महत्वपूर्ण क्षेत्रको रूपमा चिन्हित गरिएको छ।

• डिजिटल र प्रविधी सहकार्य: साइबर सुरक्षा र कृत्रिम बुद्धिमत्ता जस्ता क्षेत्रमा दुबै राष्ट्रहरूले डिजिटल सहकार्यको महत्त्वलाई जोड दिएका छन्।

• सांस्कृतिक आदानप्रदान र जनसम्पर्क सम्बन्ध: ओमानीमा लगभग ६८५,००० भारतीय आप्रवासी रहेका छन्, जसले सांस्कृतिक जडानलाई सुदृढ गर्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन्। ओमानमा २१ भारतीय विद्यालयहरूले ४०,००० भन्दा बढी विद्यार्थीहरूको सेवा गरिरहेका छन्, जसले भारत र ओमानी बीचको शैक्षिक सम्बन्धलाई प्रकट गर्दछ।

बैठकपछि, शेख खलीफा अलहार्थीले विदेशमन्त्री एस. जयशङ्करसँग भेटवार्ता गरे, जसमा जयशङ्करले दुबै देशबीचको व्यापक सहकार्य र व्यापार, लगानी, प्रविधी र अन्तरिक्ष अन्वेषणका क्षेत्रहरूमा थप सहयोगका अवसरहरूको महत्त्वलाई जोड दिएका थिए।

पश्चिम एशियामा रणनीतिक साझेदार

ओमान भारतको पश्चिम एशिया नीतिमा एक अद्वितीय स्थान राख्दछ, र यसका साथ यसको ऐतिहासिक र रणनीतिक साझेदारी महत्त्वपूर्ण रहेको छ। ओमान, खाडी सहयोग परिषद , अरब राष्ट्र संघ र भारतीय महासागर किनार परिषदका एक प्रमुख सदस्य भएकोले क्षेत्रीय मामिलामा यसको महत्त्वपूर्ण भूमिका रहेको छ।

भारतीय आप्रवासी समुदाय: द्विपक्षीय सम्बन्धको स्तम्भ
ओमानीमा रहेका भारतीय समुदायले दुवै राष्ट्रका बीच पुलको रूपमा काम गरिरहेका छन्। भारतीय आप्रवासी, जसमा चिकित्सक, इन्जिनियर र शिक्षिका जस्ता पेशेवरहरू समावेश छन्, ओमानीको विकासमा महत्त्वपूर्ण योगदान पुर्याएका छन्। धेरै भारतीय परिवारहरूको ओमानीमा १५० वर्षभन्दा बढीको ऐतिहासिक जडान रहेको छ।

बैठकमा, दुबै पक्षले क्षेत्रीय र अन्तर्राष्ट्रिय घटनाक्रमका बारेमा विचारहरू आदान प्रदान गरे। भारत र ओमानले भारतीय महासागर क्षेत्र र अरू क्षेत्रमा शान्ति र स्थिरताको लागि साझा प्रतिबद्धता जनाए। यी रणनीतिक साझेदारका रूपमा, उनीहरूले जलवायु परिवर्तन, ऊर्जा सुरक्षा, र दिगो विकास जस्ता वैश्विक चुनौतीहरूको समाधानमा आफ्नो सहकार्यलाई सुदृढ गर्दै जाने प्रतिबद्धता जनाए।

१३औं रणनीतिक परामर्शात्मक समूह बैठकले रणनीतिक साझेदारीलाई थप गहिरो बनाउन र उदाउँदो क्षेत्रहरूमा नयाँ सहकार्यका उपायहरू अन्वेषण गर्ने साझा प्रतिबद्धता जनाएको छ। यो संवादले हरित ऊर्जा, उन्नत प्रविधी र अन्तरिक्ष अन्वेषणमा सहकार्यलाई थप बलियो बनाउने अवसरहरू सिर्जना गरेको छ।

भारत र ओमान मस्कटमा अर्को परामर्श राउन्डको लागि तयारी गर्दैछन्, र दुवै देशको स्थिर साझेदारी नयाँ उच्चतामा पुर्याउनेछ, जसमा साझा मूल्यहरू, आपसी सम्मान र क्षेत्रीय समृद्धिको साझा दृष्टिकोणलाई समर्थन गर्नेछ।