भारत र जाम्बियाले द्विपक्षीय व्यापारलाई थप प्रवर्धन गर्ने प्रयास गर्दै, जुन २०२३-२४ मा ४४८.३९ मिलियन अमेरिकी डलर पुगेको थियो
भारत र जाम्बियाबीचको ६औं संयुक्त स्थायी आयोग बैठक ६ नोभेम्बर २०२४ मा लुसाकामा सम्पन्न भएको छ, जसले दुई राष्ट्रका बीचको पुरानो सम्बन्धलाई थप मजबुत बनाउने दिशामा महत्वपूर्ण कदम चालेको छ। यो बैठक जाम्बियाका विदेश र अन्तर्राष्ट्रिय सहयोग मन्त्री मुलाम्बो हैम्बे र भारतका विदेश राज्यमन्त्री किर्ती वर्धन सिंहको सहअध्यक्षतामा आयोजित भएको थियो। यस बैठकले चलिरहेको सहयोगहरूको समीक्षा गर्दै दुवै राष्ट्रका लागि महत्त्वपूर्ण क्षेत्रमा नयाँ सहयोगका अवसरहरूको अन्वेषण गर्यो ।

राज्यमन्त्री सिंहको चार दिनको औपचारिक भ्रमण, जसले ४ नोभेम्बर २०२४ मा सुरु भएको थियो, भारत र जाम्बियाबीचको ६० वर्षे कुटनीतिक सम्बन्धको अवसरमा भारतको प्रतिबद्धता प्रकट गर्ने एक महत्वपूर्ण कदमको रूपमा हेरिएको छ। सिंहले सोसल मिडिया पोष्टमा यस बैठकको सहअध्यक्षतामा आफ्नो उत्साह व्यक्त गर्दै भारतको जाम्बियासँगको सम्बन्धलाई विस्तार र विविधीकरण गर्ने लक्ष्यलाई जोड दिएका छन्।

बैठकमा दुवै नेताहरूले कूटनीतिक, राजनीतिक र आधिकारिक स्तरमा उच्च-स्तरीय भ्रमणहरूको आवृत्तिमा सन्तोष व्यक्त गर्दै, संयुक्त राष्ट्रसंघजस्ता बहुपक्षीय मञ्चहरूमा पनि दुवै राष्ट्रको सहकार्यलाई प्रगति गर्ने महत्त्वलाई चर्चा गरे। उनीहरूले दुई राष्ट्रको छ दशक लामो कूटनीतिक यात्राको उत्सव मनाउने योजनामा सहमति जनाए र दुवै देशमा थप कार्यक्रम र कार्यक्रमहरू आयोजना गर्ने सहमति जनाए।

बैठकका मुख्य बिषयहरूमा कृषि, शिक्षा, विज्ञान र प्रविधि, ऊर्जा, स्वास्थ्य सेवा, पूर्वाधार विकास र आपतकालीन व्यवस्थापनका क्षेत्रमा सहकार्यका नयाँ अवसरहरूको अन्वेषण गरियो। दुवै पक्षले यी क्षेत्रहरूमा थप अप्रयुक्त सम्भावनाहरू रहेको बताउँदै यसले दुबै राष्ट्रको अर्थतन्त्रमा ठूलो योगदान पुर्याीउन सक्ने बताएका छन्।

भारतले जाम्बियालाई १०० वटा सोलार-चलित सिँचाइ पम्प उपहार दिने प्रस्ताव राखेको छ। यससँगै, साना सिँचाइ परियोजनामा सहकार्यलाई थप बल दिने कुरामा दुवै देश सहमत भएका छन्, जसले जाम्बियाको कृषिमा ठूलो फाइदा पुर्यायउन सक्छ। जाम्बियाले भारतको प्राविधिक र आर्थिक सहकारिता कार्यक्रमका लागि थप प्रशिक्षण सल्लाहहरू पनि माग गरेको छ।

जाम्बियामा ऊर्जा समस्याका समाधानका लागि भारतले ४०० मेगावाटको सौर्य ऊर्जा परियोजना प्रस्ताव गरेको छ, जसलाई राष्ट्रिय तापीय ऊर्जा निगम अन्तर्राष्ट्रिय सौर्य गठबन्धनको पहल अन्तर्गत सञ्चालन गर्ने छ। यस परियोजनाले जाम्बियाको ऊर्जा पूर्वाधारलाई मजबुत पार्ने र ऊर्जा स्रोतहरूलाई विविधीकरण गर्ने उद्देश्य राख्दछ।

जाम्बियाको खनिज क्षेत्रसँग जोडिएका सम्भावनाहरूलाई पहिचान गर्दै, दुवै पक्षले खानी क्षेत्रका लागि प्रशिक्षण र सीप विकासमा सहकार्यलाई अघि बढाउने बारेमा सहमति जनाएका छन्।

स्वास्थ्य सेवामा, भारत र जाम्बियाले भारतीय औषधिपत्रलाई जाम्बियामा अनुमोदन गर्नलाई तिव्र बनाउन र जाम्बियामा औषधि उत्पादन केन्द्रहरू स्थापना गर्ने सम्भावनाहरूको अन्वेषण गरे। यसले जाम्बियाको स्वास्थ्य पूर्वाधारलाई बलियो बनाउन र आवश्यक औषधिहरूको पहुँच बढाउन मद्दत पुर्यानउने छ।

बैठकमा दुवै पक्षले द्विपक्षीय व्यापार बढाउने आवश्यकता औंल्याए, जसले २०२३-२४ आर्थिक वर्षमा ४४८.३९ मिलियन अमेरिकी डलरको व्यापार को वृद्धि गरेको छ। भारतले जाम्बियालाई पेट्रोलियम उत्पादनहरू सस्तो दरमा आपूर्ति गर्ने सम्भावनाहरूको अन्वेषण पनि गरेको छ।

राज्यमन्त्री सिंहले लुसाकामा भारतीय उच्च आयोगमा एक आम वृक्षको बिरुवा रोपेर प्रधानमंत्री नरेन्द्र मोदीको “एक पेड़ माँ के नाम” अभियानमा सहभागिता जनाए। यसैगरी, भारतले जाम्बियालाई विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय पर्यावरणीय गठबन्धनहरूमा सामेल हुनको निम्ति निमन्त्रणा दिएको छ।

बैठकको समापनमा दुवै पक्षले सफल वार्ताको सन्तोष व्यक्त गर्दै आपसी सहकार्यको महत्त्वलाई पुनः पुष्टि गरे र भविष्यमा थप सहयोगका अवसरहरूलाई अन्वेषण गर्ने प्रतिवद्धता जनाए।